Աստվածապաշտ մարդու վերելքը կախված է նրա մեջ Աստծո կարողության ազատ դրսևորումից: Նրա ներքին կյանքը կախված չէ շրջապատից, ինչ-որ հոսանքներից, որովհետև կյանքը չի առաջանում այդ հոսանքներից, հոսանքներն են առաջ գալիս կյանքից: Կյանքը ուսմունքների արգասիք չէ, ուսմունքներն են կյանքի արգասիք: Աստծո կյանքն է անարգել հոսում բանաստեղծի մեջ և ոչ թե ինչ-որ կրոնական հոսանք կամ ուսմունք:

Հռոմի Պապը 200 եվրո է ուղարկել մի իտալուհու: Տարեց կինը Պապին հուսահատ նամակ էր գրել, որ իրենից գողացել են դրամապանակը` 54 եվրոյով, որը նա պարտք էր վերցրել ամուսնու դեղերի համար: Շուտով տեղի եկեղեցու ավագ քահանան Վատիկանից անդորրագիր է ստանում` ցուցումով. «Փոխանցել օրհնությամբ տիկնոջը և նրա ամուսնուն»:

Օրերս լույս է տեսել... Ավելի ստույգ, ընթերցողներս ենք Լույս տեսել։ Նա ճառագում է «Մեծերը Աստծո մասին» նորալույս գրքի յուրաքանչյուր էջից. նույնիսկ գունագեղ կազմից, որտեղից ընթերցողին են «նայում» Մեսրոպ Մաշտոցը, Նյուտոնը, Հովհաննես Թումանյանը, Ալբերտ Էյնշտեյնը, Բեթհովենը և այլ մեծեր։ Գիրքը թողարկել է «Անահիտ» հրատարակչությունը։ Այն նմանվում է ավետարանական լույսով ողողված մի համաստեղության, որտեղ շողշողում է 288 աստղ։ Դրանք համայն մարդկության սերուցքը հանդիսացող մտածողներ են, ովքեր, իրենց բազում տարբերություններով հանդերձ, միաբան են մեկ՝ ամենակարևոր հարցում, որ է հավատն առ Աստված։

Վարագա Սուրբ խաչի տոնը, ի դեպ, որը խաչի փառավորմանը նվիրված Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու տոնացույցի չորս տոներից` Խաչի երևում, Խաչվերաց, Վարագա Խաչ և Խաչի գյուտ, մեկն է, հատուկ է միայն մեր եկեղեցուն, իսկ մյուս երեքը նշում են նաև քրիստոնեական մյուս եկեղեցիները: Այն տոնվում է Խաչվերացից 15 օր հետո, այսինքն` սեպտեմբերի 25-ից հոկտեմբերի 1-ը հանդիպող կիրակի օրը: Այն հաստատվել է պատմական այնպիսի ժամանակահատվածում, երբ հայ ժողովրդի ազգային և կրոնական կյանքը նորից վտանգված էր: Եվ այս տոնն այդ ահեղ վտանգի դեմ հոգեպես սպառազինվելու խորհուրդն ունի: Արդարև, 7-րդ դարի կեսին, երբ Վարագա Խաչը տեսիլքով հայտնվեց, արաբները նոր էին թափանցել Հայաստան, և այն արաբական տիրապետության դեմ հայոց հաղթանակի նախախնամական ազդարարումն ու սրտապնդումն էր:

Ըստ Գրիգոր Նարեկացու բնութագրման, այս մեր մեղսամակարդ մարմինը, որին առաջնակարգություն տալով գիշեր-ցերեկ ծառայում ենք, ըստ Աստծո խոսքի, ստորակարգ է առավել, քան մեր մարմնի մյուս մասերը՝ հոգին ու բանականությունը, որոնք հաճախ անտեսելով` բազում հիվանդություններ ենք ձեռք բերում: Իսկ հիմա` ավելի մանրամասն։

Արցախ ասելիս առաջին հերթին պատկերացնում ես կարճ ժամանակահատվածում արդեն իսկ կայացած պետություն, հիասքանչ բնություն, անկոտրում կամքի տեր մարդիկ: Նաև անկրկնելի ճարտարապետական գոհարներ` հնադարյան վանքեր, ու Հայոց աշխարհի այդ հատվածում հավատը մարդկանց մեջ վառ պահող թեմի առաջնորդին` Պարգև արքեպիսկոպոս Մարտիրոսյանին, ով արցախցիների կողքին է եղել պատերազմական օրերին, նրանց հետ է նաև խաղաղ ժամանակներում:

Ագնոստիցիզմի փիլիսոփաներից մեկը հարյուր տարի առաջ նկատել է, որ թռչունները երբեք մթնոլորտից դուրս չեն գալիս, և այդ անալոգով ենթադրել է, թե մահկանացու մարդը երբեք չի կարող թափանցել հավիտենություն: Քանի որ երկինքը և երկինքների Երկինքը չեն կարող Աստծուն պարփակել (Գ Թագ. 8.27), ապա ոչ թե Տիեզերքն է Աստծո, այլ Աստված է Տիեզերքի սահմանը: Երկինքը միայն Նրա աթոռն է, և Երկիրը` Նրա ոտների պատվանդանը (Ես. 61.1):

Սա գրողի երևակայությամբ ստեղծված անիրական հրաշապատում չէ և նպատակ չունի որևէ գաղափար ընդգծելու, կյանքի որևէ երևույթ ավելի վառ ու ցայտուն ներկայացնելու: Սա ներկայից մտքով և հոգով առաջ անցնելու, ապագայի մեջ ինքն իրեն տեսնելու մի հայտնություն է: Սա ճանապարհ է, որով Աստված խոսում է բանաստեղծի հետ, որպեսզի նա հասկանա, թե ով է ինքը: Նման հայտնությունները սովորաբար տրվում են տեսիլքի միջոցով, երազով, հրեշտակների միջոցով կամ էլ որպես Աստծուց ստացած ուղիղ անդրադարձ:

Հայտնի է ամենքիս, որ հիմա աշխարհում ամենատարածված սարքերը համակարգիչներն են, սկսած գերհզոր «Գազան» կոչվող համակարգչից, որ գտնվում է Բելգիայում, որտեղ հավաքվում է աշխարհի յուրաքանչյուր մարդու վերաբերյալ ցանկացած տվյալ, վերջացրած մեր բնակարաններում ու մարդկանց ձեռքերում գտնվող համակարգիչներով։ Այդ սարքերի մեծ մասն օգտագործվում է միմյանց հետ հաղորդակցվելու և ինտերնետա-արբանյակային կապի միջոցով ցանկացած ինֆորմացիա ստանալու նպատակով։ Եթե մի օր վերանա ինտերնետային այդ կապը, մարդկությունն անմիջապես կդառնա կույր ու անօգնական։

Արդեն գրել ենք, որ սեպտեմբերի 24-ին, 572 տարի ընդմիջումից հետո, Սուրբ Էջմիածնում տեղի ունեցավ Համայն հայության առաքելական եկեղեցու եպիսկոպոսական ընդհանրական ժողովը: Ընդհանրականը ընդհանրական էր, բացի 13 բացակայող եպիսկոպոսներից, որոնցից առանձնապես աչքի ընկնողը վերջերս Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ին ուղղված քննադատական նամակի հեղինակն էր, Երուսաղեմի նորընտիր պատրիարք Նուրհան արքեպիսկոպոս Մանուկյանը: